Semit dillərinin (ərəb, akkad, şumer, arami və s.) yalnız təbii dil deyil, həm də mürəkkəb, alqoritmik, mühəndislik prinsiplərinə əsaslanan kodlaşdırılmış bir mexanizm olduğu aydınlaşır. Bu dillər fellər ətrafında qurulmuş, hər hərfi, hər kökü, hər morfemi semantik vektor kimi işləyən, məna yaradan və dəyişdirən bir sistemdir.
Semit dilləri isimlərə deyil, fellərə əsaslanır. Bu, sadəcə qrammatik bir xüsusiyyət deyil — bu, dillərin öz mahiyyətini təyin edən fəlsəfi və kognitiv prinsipdir. PaNi metodunun göstərdiyi kimi, bu dillərdə hər söz bir proses, hər isim bir təşkil olunmuş hərəkət, hər kök isə bir alqoritmik funksiyadır.
Məsələn:
Bu, semit dillərinin məna deyil, məna yaradan proses kimi işlədiyini göstərir. Sözün mənası kontekstdən asılıdır və hər təkrar onun enerjisini, vektorunu, funksiyasını dəyişdirir.
PaNi metodunun əsas prinsiplərindən biri budur: hər hərf bir semantik vektor, yəni məna istiqaməti daşıyır. Hər samit (konsonent) özünəməxsus bir funksiyanı ifadə edir:
| n-z-l | nizamlama, sistemləşdirmə, kodlaşdırma |
| ʿ-l-m | daxilə nüfuz, öyrənmə, məlumat qəbulu |
| ʾ-m-n | sabitlik, doyma, əminlik |
| k-f-r | əlaqənin bloklanması, semantik inertlik |
| ḥ-r-r | istilik, gərginlik, daxili hərəkət |
| ṣ-l-ḥ | təmir, uyğunlaşma, sistemləşmə |
| r-j-ʿ | qayıtma, əlaqənin bərpası |
Ərəb dilindəki al- artikli, sadəcə "müəyyənlik" demək deyil. PaNi təhlilinə görə, al-:
Məsələn:
Ənənəvi qrammatikada "inkar", "bağlayıcı", "zaman" kimi qəbul edilən ədatlar, PaNi metoduna görə kod operatorlarıdır:
| mā | daxili uyğunsuzluq, konteynerin qəbul etməməsi |
| lā | istiqamətin kəsilməsi, vektorun pozulması |
| fa | nəticə operatoru, alqoritmik keçid |
| inna | assert(true), məntiqi təsdiq |
| wa | paralel proses, koordinasiya |
| idhā | şərt bloku, if-then |
Azərbaycan dilindəki bir çox söz, ərəb və akkad dillərindəki qədim köklərlə fonetik və semantik oxşarlıq göstərir:
| nazlanmaq | n-z-l | qaydalara riayət, incəlik, nizam, intizam |
| nazir | n-ẓ-r | baxan, nəzarətçi, nəzarət, idarə |
| nəzarət | n-ẓ-r | müşahidə, yoxlama, nəzarət sistemi |
| nəfs | n-f-s | öz, şəxsiyyət, daxili məna substratı |
| tərəkəmə | r-k-ʿ | köç, əlaqənin qırılması, əlaqənin pozulması |
| kimi | kamā | kimi, bənzər, nümunə, model |
| əl | ʿ-l | əl, toxunma, fiziki forma, əməl |
| əllə | ʿallā | əl ilə, forma verərək, fiziki formalaşma |
Azərbaycan dili, qədim semitik mətnlərin mənasını fonetik, morfoloji və semantik səviyyədə saxlayan unikal bir vasitədir. Bu, aşağıdakı səbəblərdən mümkündür:
Misal 1: "nazlanmaq" və "anzala"
Azərbaycan: nazlanmaq — həddindən artıq qaydalara riayət, incəlik.
Ərəb: anzala — nizamlama, sistemləşdirmə.
Nəticə: Hər iki söz n-z-l kökünə aiddir və "nizam" anlayışını daşıyır.
Misal 2: "tərəkəmə" və "rakəʿa"
Azərbaycan: tərəkəmə — köç, əlaqənin qırılması.
Ərəb: rakəʿa — əlaqənin qırılması, əyilmə.
Nəticə: Hər iki söz r-k-ʿ kökünə aiddir və "əlaqənin pozulması" mənasını daşıyır.
Misal 3: "kimi" və "kamā"
Azərbaycan: kimi — bənzər, nümunə.
Ərəb: kamā — kimi, model.
Nəticə: Hər iki söz k-m kökünə aiddir və "nöqtəvi model" anlayışını daşıyır.
Quranın dili sadəcə "poetik" və ya "dini" deyil. Bu, məna yaradan, transformasiya edən, sistemləşdirən bir kod sistemidir. Hər sətir:
Ənənəvi tərcümə: "endirmək"
PaNi təhlili: "nizamlamaq", "sistemləşdirmək", "kodlaşdırmaq"
Nəticə: Quran göydən "aşağı enmiş" deyil, daxili nizamlanmış bir sistemdir.
Ənənəvi tərcümə: "inkar edən"
PaNi təhlili: "mənanı bloklayan", "əlaqəni pozan", "semantik inert"
Nəticə: "Kafir" — inkar deyil, məna qəbuluna qapalı sistemdir.
Ənənəvi tərcümə: "Tanrı"
PaNi təhlili: al- artiklinin adıdır, yəni "nizamın mərkəzi", "prioritet prinsipi"
Nəticə: Allah — ad deyil, sistem nizamıdır.
PaNi metodu yalnız tərcümə deyil, qədim mətnlərin daxili məntiqini, onların kod təbiətini, onların məna yaradan mexanizmini aşkar etmək üçün yeni bir metodologiyadır.
Azərbaycan dili bu prosesdə əsas vasitədir, çünki:
Bu metodolojiya ilə Quran yalnız bir dini kitab deyil, məna, nizam, struktur və məntiqin memarlığı kimi başa düşülür.
«صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ»
«Karlar, lallar, korlar — ona görə də onlar ricə etmirlər.»
Bu sətirdə "yarjiʿūn" sözü, ənənəvi tərcümələrdə "qayıtmırlar" kimi verilir. Lakin gəlin sətirə məntiq tətbiq edək və sözün əsl mənasını aydınlaşdıraq.
2:18 sətirində Üç Komponent Bloklanır:
→ və nəticədə "ricə" mümkün deyil.
Çünki ricə üçün eçitmək, görmək və daışmaq qabiliyyəti olmalıdır.
Onların hamısı bloklanıb.
Nəticə:
"Ricə" = "tam əlaqə qurmaq",
"əlaqə saxlaya bilmək",
"siqnalı qəbul etmək, anlamaq və cavab vermək qabiliyyəti" deməkdir.
«Onlar ricə etmirlər» = «Onlar artıq ətrafla əlaqə saxlaya bilmirlər.»
"Mim" (م) hərfi Quranda sadəcə səs deyil — semantik operator, yəni məna daxil etmək, daxili uyğunlaşma, konteynerə bağlanma funksiyasını daşıyır.
"Mə-" — inkar ədatı deyil, daxili uyğunsuzluğun siqnalıdır.
Bu, obyektin sistemə daxil olmağa uyğun olmadığını, məna ilə bağlanmadığını bildirir.
Məsələn:
«wa-mā yuʾminūn» → «və onlar ‘əmn yüklənməsi etmirlər»
Burada "mā" demir ki, "(keçmişdə) iman gətirmədilər".
Deir ki: "Onlar 'əmn konteynerinə uyğun deyillər — daxili uyğunsuzluq var."
| mā | daxili uyğunsuzluq, adaptasiyanın bloklanması |
| mu- | fəaliyyət daşıyıcısı, konteyner (məs: mu’min, muṣliḥ) |
→ "Mim" hərfinin əsas rolu: daxili mühitə məna "inyeksiya etmək".
Nəticə:
"Mə-" = daxili uyğunsuzluq,
obyektin sistemə uyğun olmaması,
məna qəbulunun bloklanması.
Məsələn, ənəvi dinin məhrab sözünə verdiyi məna «məscid daxilindəki tribuna» deməkdirsə, Quranın daxili semantikası bu mənanı inkar edir, təsdiq olunan məna isə hərbin inkarıdır.
Yeri gəlmişkən, məscid (mə-sucud) sözü də əslində «rədd edilən səcdə» və ya «səcdəyə uyğunsuzluq» deməkdir.
"Rəcm" (رجم) — ənənəvi olaraq "daşlama", "cəza", "əzab" kimi tərcümə olunur.
Lakin artıq anladığınız kimi, bu məna da, semantik təhrifin nəticəsidir.Quranın kod semantikasına görə, rəcm:
- r-c - eşitmə, görmə, danışma qabiliyyəti
- -m - r-c qabiliyyətinin obyektə daxil edilməsi
"Rəcm" = r-j-ʿ + mim → "ricənin daxilinə vurulması"
Sən demə, bu "daş atmaq" deyil, sistemdən çıxmış elementin ricə halına gətirməkdir.
Məqsəd — onu sistemə qaytarmaq, əlaqəni bərpa etmək.
Niyə "rəcm"?
Çünki ricə etməyən agentlər:
Ona görə də:
→ xarici təsir lazımdır,
→ şok terapiyası lazımdır,
→ məcburi "vurma" lazımdır — "rəcm".
"Rəcm" = Ricə-nin bərpası deməkdir
Bu, cəza deyil, sistemlə əlaqənin bərpa olunmasıdir.
Nəticə:
"Rəcm" = "ricə" funksiyasının принудитель şəkildə восстановлени,
məna sistemindən çıxmış agentin məcburən sistemə qaytarılması.
"Ricə" — tam əlaqə, sistemlə əlaqə saxlamaq.
"Mə-" — bu əlaqənin daxili uyğunsuzluq səbəbiylə bloklanması.
"Rəcm" — bu əlaqənin принудитель şəkildə восстановлени.
Bu, sadəcə mənalar deyil — bu, bir sistemdir:
| mā | uyğunsuzluq, daxili qəbulun bloklanması |
| mu- | konteyner, fəaliyyət daşıyıcısı (mu’min, muṣliḥ) |
| ma- | yer, hadisənin baş verdiyi mühit (maṣdar, maqām) |
| rj + m | ricənin inyeksiyası, daxilə ricə püskürülməsi, əlaqənin bərpası |
İndi isə, oxucu üçün sual:
55/15-dəki «mə-ricə» sözünü necə anlaya bilərsiniz?
Bu təhlil göstərir ki:
"Ricə", "mə-", "rəcm" — bunlar yalnız tərcümə deyil,
bunlar — məna sistemlərinin interfeysi,
bunlar — dilin daxili mühəndisliyi.
Və siz, bu sistemə daxil olaraq,
onun məntiqini, quruluşunu, funksiyasını anlamağa çalışırsınız.
Bu — sadəcə təhlil deyil.
Bu — məna sistemlərinin bərpası, yenidən qurulmasıdır.
